Subtitle
Art. IV
De formatione intellectuali fratrum clericorum
Fratres studentes magni habeant et opere adimpleant quæ de momento et de fontibus
studii dicta sunt nn. 76–83. Conscii sint studium quod peragunt pertinere ad ipsum vitæ
genus cui per professionem sese adstringunt.
Ad studia nostra institutionalia prosequenda admittantur solummodo fratres qui ad huiusmodi studia apti inveniantur.
- Studia rigore et methodo scientifica præstent.
- Cum intellectualis institutio in iudicii formatione præsertim consistat, ideo critica fontium cognitio ac principiorum intellegentia et recte cogitandi modus diligentissime colantur, ita ut fratres apti evadant ad studium proprio conatu et accurato dialogo prosequendum.
Studia reguntur:
- secundum Rationem generalem ubi continentur ea quæ ad ordinationem communem studiorum et ad unitatem doctrinalem Ordinis necessaria sunt;
- secundum Rationes particulares, necessitatibus regionum et temporum accommodatas.
Ad magistrum Ordinis præcipue pertinet:
- centra studiorum institutionalium erigere;
- regentes instituere;
- Rationem studiorum generalem conficere, promulgare et, mutatis pro tempore adiunctis, congruenter aptare;
- Rationes studiorum particulares adprobare.
Ad priorem provincialem præcipue pertinet:
- cum suo consilio determinare modum aptiorem procurandi institutionem fratrum, attendendo ad ea quæ dicuntur n. 234;
- cum suo consilio et audita commissione de vita intellectuali, regentem magistro Ordinis proponere, si extra capitulum de hoc providere oporteat;
- præparare professores aptos ad formationem intellectualem fratrum;
- munus docendi in centris studiorum provinciæ fratribus conferre secundum statuta ipsorum centrorum;
- submittere adprobationi magistri Ordinis Rationem studiorum particularem.
Studia institutionalia, pro posse, fiant intra Ordinem secundum indolem propriam studii nostri (nn. 76–83). Si opportunum tamen videatur quod non peragantur intra Ordinem, provincia, de consensu magistri Ordinis, disponat modum aptiorem procurandi formationem fratrum, salva semper fidelitate erga traditionem doctrinalem Ordinis.
- Quælibet provincia proprium centrum studiorum institutionalium habeat, ut studentibus provinciæ formationem intellectualem secundum traditionem Ordinis et etiam provinciæ præbeat. Cœtus professorum huius centri, constitutus secundum Rationem studiorum particularem provinciæ, sub præsidentia moderatoris, responsabilitatem pro studiis institutionalibus fratrum habet, etiamsi studia extra ipsum centrum vel etiam extra provinciam faciunt.
- Centrum studiorum institutionalium in quo totum curriculum a Ratione studiorum generali Ordinis requisitum ab ipso centro præbetur, optime formationem intellectualem secundum traditionem Ordinis præstat. Provinciæ pro posse talia centra constituant et roborent.
- Ubi propter numerum exiguum studentium, vel carentiam professorum aptorum, vel utilitatem collaborandi cum aliis institutis pro bono ecclesiæ, centrum studiorum provinciæ non præbet curriculum et studentes, de consensu magistri Ordinis, frequentant instituta vel facultates ad Ordinem non pertinentes, ipsum centrum tamen aliquos cursus vel exercitationes studentibus præbeat, ut illi realem experientiam habeant de studio intra communitatem Ordinis, præsertim in materiis quæ traditionem doctrinalem Ordinis respiciunt.
- Quando studentes ad centra studiorum institutionalium alterius provinciæ pro studiis institutionalibus mittuntur, ad centrum studiorum institutionalium propriæ provinciæ alligati remanent, ad illum revertuntur saltem pro aliquibus experientiis studii intra propriam provinciam, et cœtui professorum illius centri subditi sunt quantum ad planificationem et coordinationem studiorum suorum.
- Quando studentes ad centra studiorum superiorum Ordinis et alia centra studiorum superiorum mittuntur, quantum ad planificationem et coordinationem studiorum suorum, regenti studiorum subduntur.
Cooperatio in studiis institutionalibus intra Ordinem fieri potest:
- constituendo in aliqua natione vel regione, salvo n. 233, centrum studiorum institutionalium interprovinciale, suum particulare statutum habens, in quo totum curriculum secundum Rationem studiorum generalem Ordinis fratribus plurium provinciarum præberi potest;
- præbendo in centro unius provinciæ partem curriculi (e.g. formatio philosophica pro studentibus duarum vel plurium provinciarum), et aliam partem in centro alterius provinciæ. Hæc collaboratio regitur secundum statutum particularem inter provincias concordatum;
- offerendo provinciis qui studentes ad centrum alicuius provinciæ mittunt aliquam participationem, saltem consultivam, in regimine illius centri;
- mittendo studentes ad centra studiorum superiorum Ordinis, præsertim internationalia, salvo semper n. 233.
In regimine conventus studiorum, prior condiciones favorabiles formationi intellectuali studentium procuret et libertatem fratribus quibus incumbit ista formatio intra limites muneris uniuscuiusque agnoscat.
Moderatores centri studiorum institutionalium instituuntur secundum statutum proprium ipsius centri, salvo n. 92-bis § I.
- Centrum studiorum institutionalium dirigitur a cœtu professorum sub præsidentia moderatoris. Huius cœtus est in centro studiorum ea omnia quæ ad studium pertinet promovere, respectu semper habito ad integram fratrum formationem. Rationum particularium erit determinare quinam docentes ad professorum cœtum iure pleno pertineant et qualis sit participationis modus studentium in hoc cœtu.
- Moderatorium huius centri in exercitio sui muneris subditur priori provinciali. Subditur priori conventuali vero in omnibus quæ ad vitam religiosam et regimen communitatis spectant.
- Professores et studentes sub auctoritate moderatorii, ad studium promovendum libenter collaborent.
Quo aliquis instituatur professor in centro studiorum institutionalium, requiritur ut, post curriculum institutionale, studia complementaria præsertim circa materiam suæ disciplinæ, secundum determinationes Rationum studiorum perficiat. Insuper congrua experientia ministerii pastoralis et pædagogica formatione præditus sit.
Professores assidua perseverantia studio vacent ut magis ac magis efficiantur in sua disciplina periti et ad investigationem scientificam idonei; conscii tamen sint quod moderata activitas pastoralis utilis eis est in munere studendi et docendi.
- Professores inter se et etiam cum studentibus veram communionem intellectualem instituere nitantur sicque formationi omnium et singulorum studentium efficacius incumbent.
- Fratres ministerio addicti pro opportunitate invitentur ad colloquia cum professoribus et studentibus habenda de quæstionibus quæ homines magis movent ideoque incitamenta studiis præbent.
Curriculum studiorum institutionalium complectitur disciplinas philosophicas et theologicas necnon institutionem pastoralem.
Quantum ad philosophiam et theologiam tradendas, serventur ea quæ statuuntur in decreto “Optatam totius” Concilii Vaticani secundi (nn. 13–19), speciatim attendendo ad:
- studium scientificum fontium, præcipue quidem, quod ad theologiam attinet, Sacræ Scripturæ;
- momentum syntheseos systematicæ quærendæ ope speculationis sub ductu s. Thomæ magistri (cf. n. 82 supra);
- problemata singulis temporibus et pro unaquaque regione urgentiora.
De cœtus professorum iudicio et cum licentia prioris provincialis, fratres mitti possunt ad universitates ut aliquibus studiis incumbant, etiam durante curriculo studiorum, attentis uniuscuiusque qualitatibus et condicionibus regionum; in hoc casu salva sit semper coordinatio cum formatione intellectuali Ordini propria. Studiis tamen in universitate peractis, fratres complere non omittant studia Ordini propria si nondum sint expleta.
- Fratres studia complementaria peragant in institutis specialibus, secundum determinationes planificationis provinciæ (cf. supra n. 107), ratione habita aptitudinis et propensionis singulorum.
- Durante curriculo institutionali aliquam præparationem ad hæc studia incipere possunt.
Opportunitas et modus faciendi votationem de moribus religiosis ante examina a capitulo provinciali determinentur, salvis præscriptis n. 251 § III.